"Με την προέλαση των χιτλερικών στρατευμάτων στην Ελλάδα κι ενώ η ξενική κατοχή γίνεται ολοένα ασφυκτικότερη, ο ελληνισμός αναδιπλώνεται κι ανασυντάσσεται. Τη σιωπή και τον τρόμο των πρώτων ημερών διαδέχονται ο ψίθυρος, η φωνή, η κραυγή, μια πρωτοφανής έκρηξη που δεν πρέπει να περιορίσουμε σε ό,τι συνήθως χαρακτηρίζουμε αντιστασιακή λογοτεχνία. Είναι ένα πολύμορφο φαινόμενο πνευματικής παρουσίας και εθνικής παρρησίας.

Πρωτοφανή ακμή γνωρίζει ο λογοτεχνικός περιοδικός τύπος με τη διαπίστωση του Πέτρου Χάρη¨"Αν μερικοί με ρωτούσαν τι παράγει ο τόπος μας στη δύσκολη αυτή εποχή, θα απαντούσα χωρίς δισταγμό θεατρικά συγκροτήματα και φιλολογικά περιοδικά. Τα τελευταία σημαιοστολίζουν πανηγυρικά τα κεντρικά κιόσκια της Αθήνας". Ο σολωμικός στίχος "το χάσμα που άνοιξε ο σεισμός ευθύς κι εγιόμισ' άνθη" θα μπορούσε να αποτυπώσει την εκδοτική αυτή ευφορία και τον μοναδικό και αποφασιστικό ρόλο των πρωτοεκδιδομένων περιοδικών που υπερβαίνει τα 35. Σε αυτά πρωτοεμφανίζονται όλοι σχεδόν οι ποιητές και πεζογράφοι της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς: Ά. Αλεξάνδρου, Μ. Αναγνωστάκης, Α. Κοτζιάς, Ά. Ζέη, Δ. Παπαδίτσας, Τ. Πατρίκιος, Τ. Σινόπουλος, Ν. Καχτίτσης, Α. Νικολαΐδης, Γ. Παυλόπουλος, Φ.Δ. Φραγκόπουλος, Κώστας Στεργιόπουλος, Α. Σαμαράκης, Κ. Κύρου, Λ. Στεφάνου, Γ. Δάλλας κ.ά, και πλάι τους οι Α. Μάνεσης, Μ. Πλωρίτης, Τ. Λιγνάδης, Κ. Σκαλιόρας, Εμ. Κάσδαγλης, και οι ήδη καταξιωμένοι Μυριβήλης, Κόντογλου, Σικελιανός, Ελύτης κ.ά.

Κοινός στόχος η αναζήτηση ζωτικού χώρου έκφρασης και παράλληλα η σφυρηλάτηση του εθνικού φρονήματος που υπονομευόταν από την ασύστολη κατοχική προπαγάνδα. Ένα σπουδαίο μέρος της πνευματικής ζωής, η φωτεινή όψη των δύσκολων ημερών αποτυπώνονται τα περιοδικά που ρίχνονται μποτίλιες στο πέλαγος, μεταφέροντας μηνύματα αντίστασης ζωής. Τύπος που "εκδίδεται στο πείσμα των τυράννων" όπως σημειώνει ο Σεφέρης στις Μέρες, στα Καλλιτεχνικά Νέα, στη Φιλολογική Κυριακή, στα Φιλολογικά Χρονικά, στη Νεανική Φωνή, στη Φοιτητική Ζωή, στον Παλμό, στο Ξεκίνημα της Νιότης κ.α. ο πνευματικός κόσμος δίνει το παρόν ακόμη και με χιούμορ και αυτοσαρκασμό: "Καταστρεπτική πλημμύρα σημειούται εις τας Αθήνας. Πρόκειται περί πλημμύρας φιλολογικών περιοδικών, η οποία λύει οριστικώς το πρόβλημα του πλήρως συσκοτισμού των Αθηνών"".